कडा सुरक्षा घेराबीच थुलुङको सालिक अनावरण

१ महिना अघि

बसाहा, फागुन ७

स्थानीय सरोकारवालाहरुको व्यापक असहमतिका बाबजुद १ नं. प्रदेशका मुख्यमन्त्री हिक्मत कार्कीले बुधबार स्वर्गीय नारदमुनि थुलुङको सालिक अनावरण गरेका छन् । २००७ का प्रजातान्त्रिक योद्धाको पूर्णकदको सालिक बसाहाको बर्खेडाँडामा कडा सुरक्षा घेराबीच कार्कीले अनावरण गरेका हुन् । 

थुलुङ परिवार, सरोकारवाला निकाय र स्थानीयहरुको व्यापक विरोध र असहमति रहे पनि आयोजकले मुख्यमन्त्री कार्कीमार्फत चौदण्डीगढी नगरपालिका ४ बसाहाको बर्खेडाँडास्थित मदन भण्डारी लोकमार्ग चौरस्तामा प्रजातान्त्रिक सेनानी थुलुङको सालिक अनावरण गराएको हो । 

सो ठाउँमै ३ दशकअघि राखिएको थुलुङको अद्र्धकदको सालिक हटाएर नगरपालिकाले पूर्णकदको सालिक राखेको हो । स्थानीयले विरोध जनाएपछि प्रशासनले भएभरको सुरक्षा व्यवस्था गरेर सालिक अनावरण गराएको हो । एमालेबाहेक स्थानीय राजनीतिक दलहरु काँग्रेस, माओबादी, जसपाका नेता, प्रदेश १ पुनःनामाकरण सङ्घर्ष समिति, पहिचान पक्षधर सङ्घ सँस्थाहरु, किरात राई यायोक्खा, आदिवासी जनजाति महासङ्घ र थुलुङको नाममा स्थापित ‘नारदमुनि थुलुङ स्मृति परिषद’को असहमति थियो । 

मुख्यमन्त्री कार्की पहिचानबिरोधी भएको तथा नगरपालिकाले थुलुङ परिवार, राजनीतिक दलहरु र परिषदजस्ता सरोकारवाहरुसँग सम्पर्क र समन्वय नगरी सालिक राखेको भन्दै कार्यक्रम रोक्नुपर्ने माग गरेका थिए । काँग्रेस, माओवादी जनता समाजबादीका चौदण्डीगढी नगर समिति, यायोक्खा जिल्ला र नगर समिति, थुलुङ स्मृति परिषद, थुलुङ परिवार र स्थानीयले छुट्टाछुट्टै विज्ञप्ती प्रकाशित गरी आयोजकलाई कार्यक्रम नगर्न सुझाएका थिए । 

तर, आयोजक चौदण्डीगढी नगरापालिका पछि नहटेपछि कार्यक्रमको पूर्व सन्धयामा प्रमुख जिल्ला अधिकारीलाई उनीहरुले संयुक्त ज्ञापनपत्र बुझाएर कार्यक्रम रोक्न माग गरेका थिए । ३० वर्ष पहिले राखेको बलियो धातु (फलाम)को सालिक परिवार, आफन्त र परिषदसँग सहमति नलिई हटाएर प्लास्टीक (फाईबर)को कमसल सालिक राख्न लागेको भन्दै असन्तुष्टि जनाएका हुन् । 

स्वर्गीय थुलुङ बसाहाबासीका लागि श्रद्धेय पिता मात्र नभई प्रजातान्त्रिक सेनानीसमेत रहेका राष्ट्रकै सम्मानित व्यक्तित्व भएकाले सालिक राख्ने कुरामा सबै सरोकारवालासँग छलफल, बहस र साझा सहमति बनाएर गर्नु पर्नेमा आयोजकले एक्लौटी निर्णय गरेर थुलुङकै अपमान गरेको निश्कर्ष उनीहरुको थियो । 
 

तर, आयोजकले सबैको विरोधको बेवास्ता गर्दै मुख्यमन्त्री कार्कीलाई झिकाएर सालिक अनावरण गराएको हो । विराटनगरदेखि आउँदा बाटोमा कार्कीमाथि आक्रमण हुने संभावना तथा कार्यक्रमस्थलमा झडपसमेत हुने जोखिमबाट बँच्न आयोजकले भएभरको सुरक्षा संयन्त्र प्रयोग गरेकाले अप्रिय घट्ना भने भएन । 

असन्तुष्ट पक्षधरले कार्यक्रम बिथोल्ने जनाए पनि थुलुङ बसाहाका जन्मदाता र राष्ट्रकै सम्मानित नेता भएकाले संयमता अपनाउनु बुद्धिमानी ठहर्दै अनुपस्थित मात्र भएर भद्र असहमति प्रकट गरेको असन्तुष्टपक्षको भनाई छ । ‘कार्कीलाई कार्यक्रमस्थलसम्म आउँदा बाटोमै पनि अबरोध गर्ने कि भन्ने थियो’ असन्तुष्ट पक्षका एक नेताले भने ‘नारदमुनि थुलुङ बसाहाबासीको मात्र नभएर देशकै सम्मानित प्रजातान्त्रिक योद्धा पनि भएकाले शान्तिपूर्ण कार्यक्रम गर्न दिने, बरु उपस्थित चाहि नहुने निश्कर्षमा पुग्यौँ ।’

झडप हुन नदिन प्रशासनले कार्यक्रमस्थलदेखि १ किलोमिटर वरपर कडाईका साथ सुरक्षा व्यवस्था गरेको थियो । नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बलको मात्र भर नपरी नेपाली सेना र सादा पोशाकमासमेत व्यापक सुरक्ष्ाँकर्मी परिचालन गरिएको थियो । उता सुनसरीबाट उदयपुर छिर्ने नाका सप्त नदीको चतारादेखि कार्यक्रमस्थल बसाहा हुँदै नगरमुकाम बेलटारसम्म मदन भण्डारी लोकमार्गभरी सुरक्षाकर्मी तैनाथ गरिएका थिए । 

स्वर्गीय थुलुङले ००७ सालको क्रान्ति सम्पन्नपछि घना जङ्गल राजासँग हुकुम प्रमाङ्गी लिएर वन फँडानी गरी बसाहाको बस्ती बसाएका थिए । उनले भोजपुरदेखि धरान हुँदै बसाहा आउजाउ गर्ने पूर्वतर्फ चतारा हँुदै सुनसरीसम्म र पश्चिमतर्फ सदरमुकाम गाईघाट हुँदै कटारीसम्म जाने गोरेटो बाटो खोलेका थिए । 

अहिले सोही गोरेटो मदन भण्डारी लाकेमार्गमा विकसित हुँदै बसाहा बर्खेडाँडा चौरस्ता बन्न पुगेको हो । त्यो बेलाको घना जङ्गल अहिले चौदण्डीगढी नगरपालिका २, ३ र ४ नं. वडामा विभाजित छ । थुलुङलाई यही कारणले बसाहाबासी श्रद्धापूर्बक लिने गर्छन् भने उनको सम्मानमा ३ दशकअघि नै बसाहामा अर्धकदको फलामे सालिक राखिएको थियो । साथै त्यहाँका क्याम्पस, विद्यालय, रङ्गशाला र परिषदसमेत थुलुङकै नाममा गठन गरेर क्रियासिल रहेका छन् । 

मुख्यमन्त्री कार्कीले सालिक अनावरण गर्ने क्रममा नारदमुनि थुलुङको सम्मान प्रजातन्त्र र बसाहाबासीको सम्मान भएको बताए । उनले थुलुङको भूमिका अमर राख्न प्रदेश सरकारले आगामी वर्षको बजेटमा बसाहामा ‘नारदमुनि स्मृति सभाहल’ निर्माण गर्न वजेट विनियोजन गर्ने प्रतिबद्धता पनि जनाए ।