उदयपुरमा सुन्तला उत्पादन बढ्यो

१ महिना अघि

उदयपुर, माघ ३०

केही वर्षयता उदयपुरमा सुन्तला उत्पादन बढेको छ । नगदे फलफुलको रुपमा लिइने सुन्तला खेतीतर्फ कृषक आकर्षित हुँदै गएपछि खेती गर्ने जमिन र उत्पादन दुवै बढ्दै गएको हो । 

यो वर्ष सुन्तला उत्पादन बढेको कृषि ज्ञान केन्द्र प्रमुख योगेन्द्र यादवले बताए । उनका अनुसार विगतवर्षको तुलनामा उदयपुरमा सुन्तला खेती लगाउने जमिन र उत्पादन दुवै बढेको छ । गतवर्ष ६ सय ३० हेक्टर क्षेत्रफल जमिनमा सुन्तला लगाइएको र प्रतिहेक्टर ७.१५ मेट्रिकटनका दरले उत्पादन भएको थियो । यसवर्ष ६ सय ८० हेक्टर क्षेत्रफल जमिनमा लगाइएको सुन्तला प्रतिहेक्टर ९.५ मेट्रिकटनका दरले फलेको यादवले बताए । 

कार्यालय प्रमुख यादवले गतवर्षभन्दा यसपालि प्रतिहेक्टर खेती गर्ने जमिन ५० हेक्टरले बढेको छ भने उत्पादन २.३० मेट्रिकटनका दरले बृद्धि भएको बताए । उनका अनुसार गतवर्ष ४ हजार  ५ सय ४.५ मेट्रिकटन उत्पादन भएको सुन्तला यसवर्ष बढेर ६ हजार ४ सय ८० मेट्रिकटन फलेको छ । यही रफ्‌तारले हो भने आगामी वर्ष थप खेती र उत्पादन बढ्दै जाने अपेक्षा गरेको उनले बताए ।

अधिकतर युवाहरुले वैदेशिक रोजागारीमा जाने गर्दा गाउँ रित्तिदै जाँदा धेरै जमिन बाँझिएको अवस्था छ । बँचेका युवाहरुु पनि सहर बजार केन्द्रित हुँदा बाँझो जमिन जङ्गलमा परिणत हुँदै गएका बेला व्यवसायिक कृषिमा उन्मुख स्थानीय भने सुन्तला खेती गर्न थालेका छन् । 

उदयपुरको पहाडी भेगमा सुन्तला उत्पादन राम्रो हुने गरेको छ । अनुकुल तापक्रम, समशितोष्ण हावापानी र हिमालले देख्ने भूभागमा सुन्तला उत्पादन राम्रो हुने गर्छ । जिल्लाका रौतामाई, लिमचुङबुङ र ताप्ली गाउँपालिकाका अधिकाँश भूभागमा सुन्तला उत्पादन हुने गरेको छ । त्यसैगरी उदयपुरगढी गाउँपालिकाको केही वडा तथा कटारी नगरपालिका, बेलका र चौदण्डीगढीका पहाडी वडाहरुमा पनि सुन्तला उत्पादन हुदै आएको छ ।

३ दशकअघिसम्म गाउँघरमा सुन्तला खेती हुने गर्थ्यो तर, बजारसम्म लान ढाकरको भर पर्नु पर्ने हुँदा भनेजस्तो आमदानी लिन सक्ने अवस्था थिएन । त्यही बेला वैदेशिक रोजगारीको व्यापक लहर चलेपछि गाउँमा रित्तिदै जाँदा सुन्तला खेती पनि हुन छाडेको थियो । तर, पछिल्लो समय गाउँगाउँमा सडक सञ्जाल पुगेपछि सुन्तला खेतीतर्फ कृषक आकर्षित हुन थालेका हुन् । 

आधादशकयता सुन्तला खेतीतर्फ स्थानीयको आकर्षण चुलिदो छ । खासगरी सङ्घीयता स्थापनापछि स्थानीयतह पुनर्संरचनासँगै गाउँगाउँमा कृषि कर्मले बढावा पाउँदै गएको हो । गाउँपालिकाले प्रत्येक वडामा कृषि प्राविधिक नियुक्त गरेर कृषिमा मल विउ र उपचारको व्यवस्था मिलाएसँगै खेती किसानीमा आकर्षण बढ्न थालेको हो । यसले गाउँघरमै बसेर कृषि उद्यम गर्न चाहनेहरु उत्साहित भए, र परम्परागत कृषिलाई प्राविधिकको सहयोगमा आधुनिक तरिका अपनाउन थाल्दा उत्पादनमा बृद्धि भएर आमदानी गर्न थाले । 

गाउँमै अवसर पाएपछि किसानहरु उत्साहित भएर काम गर्न थालेको रौतामाई गाउँपालिका अध्यक्ष वीरेन्द्र मगरले बताए । उनका अनुसार धेरैजसो युवापङ्ती विदेशिएको भए पनि जे जति बाँकी छन्, कृषिमा रमाएका छन् । जसमध्ये सुन्तला खेतीप्रति पनि किसानको आकर्षण बढ्दै गएको अध्यक्ष मगर बताउँछन् । वैदेशिक रोजगारीले रित्तिदै गएको गाउँमा बाँझो जमिनको सदुपयोग गर्न सुन्तला खेती फस्टाउन थालेको अध्यक्ष मगर बताउँछन् । 

उता लिमचुङबुङ गाउँपालिका अध्यक्ष मेजरकुमार राई पनि कृषि उद्यममा गाउँलेहरु आकर्षित हुँदै गएको बताउाछन् । गाउँमै कृषि उद्यम गरेर स्वरोजगार बन्न पाउने अवसर दिन स्थानीय सरकारले ‘अध्यक्ष कृषि परियोजना’ नै सञ्चालन गरेको उनले बताए । गाउँपालिकाले नै आर्थिक र प्राविधिक सहयोग गर्ने सुविधा दिएर सुरु अध्यक्ष कृषि परियोनाले धेरै स्थानीयलाई कृषि उद्यममा लाग्न प्रेरित गरेको अध्यक्ष राईले बताए । 

अहिले गाउँपालिकादेखि कृषि ज्ञान केन्द्र हुँदै प्रधानमन्त्री कृषि परियोजना (जोन)सम्मले कृषि उद्यमका लागि प्राविधिक, आर्थिक र यन्त्र उपकरणसमेत सहयोग गर्ने गरेको छ । कृषि ज्ञान केन्द्र, जोन र गाउँपालिकादेखि वडा कार्यालयसम्मबाट ५० प्रतिशतसम्म छुट मूल्यमा कृषिसम्बन्धी यन्त्र उपकरण सहयोग गर्ने सुुविधाको उपयोग गर्न पनि कृषकहरु आकर्षित भएका हुन् । 

लिमचुङबुङका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत ताराकिरण राईले बिगत ३ वर्षदेखि सुरु भएको ‘अध्यक्ष कृषि परियोजना’ले फलफुल मात्र नभएर तरकारी खेती र पशुपालनमा पनि किसानलाई उत्तिकै सहयोग गर्दै आएको बताए । यसले गाउँलेहरु सुन्तला र कागतीलगायत फलफुल तथा तरिकारी र अन्नबालीको व्यवसायिक खेती गरेर गाउँमै आत्मनिर्भर र स्वरोजगार हुदै गएकाको हाकिम राईले बताए । 

सङ्घीय सरकारमातहतको कृषि जोनले उद्यमी कृषकलाई प्रबद्र्धन गर्ने गरेको छ भने प्रदेश मातहतको कृषि ज्ञान केन्द्र (साविक जिल्ला कृषि विकास कार्यालय)ले पनि किसानकै हितमा काम गर्ने गरेको छ । यी तीनैतहका कार्यालयले किसानलाई फलफुलतर्फ सुन्तला, कागती, आँप, लिची, कटहर, एभोकाडो, ड्रागन फ्रुटलगायत विभिन्न फलफुलको खेती गर्न सहयोग गर्ने गरेका छन् । 

गाउँपालिकाको कृषि शाखा र वडा कार्यालयहरुले पनि कृषि कार्यका लागि आर्थिक र प्राविधिक सहयोग र परामर्श दिदै आएको छ । तीनवटै तहका कार्यालयहरुले आर्थिक तथा प्राविधिक सहयोग गर्दै आएकाले किसानलाई व्यवसायिक कृषि कर्म गर्न सहज छ ।