२ महिना अघि
२0८१ माघ १ मंगलवार
उदयपुर, माघ १
पूर्वी भेगकै सबभन्दा पुरानो मानिएको उदयपुरको पश्चिम भेगका तावा, कमला र ककुर खोलाहरुको संगमस्थल त्रिबेणीमा मङ्गलबारदेखि ‘मैनी मेला’ सुरु भएको छ । हरेक माघ १ गतेदेखि १५ दिनसम्म लाग्ने धार्मिक तथा व्यापारिक मेलालाई परापूर्वकालदेखि मैनी मेलाको नामले चिनिदै आउको छ ।
कटारी नगरपालिका २ खोक्सास्थित त्रिवेणीमा सुरु मेला पहिलो दिनदेखि नै सहभागीहरुले भिडभाडपूर्ण लागेको स्थानीयले बताएका छन् । मेला लगाउने जिम्मा नगरपालिकाले स्थानीय युवाहरुलाई सुम्पेको जनाइएको छ ।
पहिलो दिन माघ १ गते भक्तजनहरु नदीमा नुहाएर मकर मनाउदै पाठा, परेवा र हाँसको बली चढाएर पुजा आराधना गर्ने गरेका छन् । त्यसो गर्दा मनोकामना पुरा हुने जनविश्वास छ । त्यसकारण त्यहाँ टाढाटाढाबाट भक्तजन पुजा गर्न र भाकल (गर्छु भन्ने वाचा) बुझाउन आउने गरेका छन् ।
मेलामा पुजा आराधना गर्ने भक्तजनहरुको दैनिक भीड लाग्ने गरेको छ । स्थानीयका अनुसार दैनिक ५० देखि १ हजार वटासम्म पशुपंक्षीको बली दिने गरिएको छ । नेपाल र भारतका टाढाटाढाबाट आउने भक्तजनहरु व्यापारभन्दा बढी पुजा गर्नकै लागि आउने गरेको स्थानीय बताउँछन् । १ गतेदेखि पहिलो सातासम्म त हजार भन्दा बढी पाठा, परेवा र हाँसको बली दिनेहरु आउँछन् । ८–९ गतेदेखि भने बली दिने भक्तजनको सङ्ख्या पातलिदै जाने गरेको स्थानीय हर्क तामाङले बताए ।
कटारी नगरपालिकाका प्रवक्ता तथा २ नं. वडाध्यक्ष प्रेमबहादुर थापाका अनुसार कटारी नगरप्रमुख राजेशचन्द्र श्रेष्ठ, उपप्रमुख गीता खड्का र प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत राजमणि निरौला विहानै मकर नुहाएर पुजाआजा गर्दै मैनीको संयुृक्तरुपमा उद्घाटन गरेका छन् । आज सुरु भएको मेला आउँदो २ साता अर्थात माघ १५ गतेसम्म चल्ने डाध्यक्ष थापाले बताए ।
स्थानीय बृद्धबृद्धाका अनुसार त्रिबेणीमा परापूर्वकालदेखि नै लाग्दै आएको मेला पहिला १ महिनासम्म चल्थ्यो । सडक यातायातको सुविधा नभएकाले पहाड र मधेसबीच जमघट गर्ने तथा स्थानीय उत्पादनहरुदेखि दैनिक उपभोग्य बस्तुहरुको बिक्री बिनिमयको केन्द्रको रुपमा मेलालाई लिइन्थ्यो । पहाड र मधेसको भेटघाट, व्यापार व्यवसाय तथा पुजा आराधनाको धार्मिक मान्यताले लाग्दै आएको मेला माओबादी सशस्त्र युद्धताका भने बन्द भयो ।
साविक त्रिबेणी गाविसका पूर्व सचिव डम्बर पोखरेलका अनुसार मेलामा मधेसका व्यापारी धर्मकर्म र व्यापार व्यवसाय गर्न नुन, चामल, लत्ताकपडा, चिनी, मसला र घोडा बेच्न मेला आउँथे । यता हिमाली तथा पहाडीभेगबाट भोटे क्ु्कुर, भेडा, च्याङ्ग्रा, घ्यु, सुन्तला, केरा, आलु र भेडाको उनबाट बनेका राडी पाखी बेच्न झर्ने गरेको पोखरेलले बताए ।
सडक नहुँदा गोरेटो र घोडेटो बाटो भएर ३÷४ दिनको पैदल यात्रा गरी मेला आउने र महिनादिनसम्म ढुक्क व्यापार गरेर फर्कने गरेको उनी बताउँछन् । बाटोघाटो नभएकाले पहाड र तराईबासीको भेटघाट गर्ने थलो रहेको मेलामा त्यसबेला ठूलठूला जुवा तासका खेल र मदिरा तथा मासुलगायतको ठूलो व्यापार व्यवसाय चल्थ्यो । लेक र बेँसी (तराई)बाट आउने व्यापारीहरुले एकापसमा बस्तु बिनिमय गर्ने गरेको पोखरेल बताउँछन् ।
पौराणिक, धार्मिक र साँस्कृतिक इतिहास भएकाले मैनी मेलामा प्रदेश १, मधेस र बागमति प्रदेशसँगै छिमेकी देश भारतको दरभंगा, बिहार, पट्ना, राजस्थान तथा उत्तरी चीनको तिब्बतसमेतबाट भक्तजन र व्यापारी व्यवसाय आउने गरेको स्थानीयहरु बताउँछन् ।
मेलामा जुवातास र जाँड रक्सीजस्ता अवाञ्छित खेलका गतिबिधि हुने गरेको भन्दै माओबादी जनयुद्धताका बन्द भएको थियो । ०५६–५७ देखि ०६४–६५ सम्म बन्द भएको मेला गणतन्त्र स्थापनापछि ऐतिहासिक र धार्मिक महत्वको भएकाले पुनः सञ्चालनमा ल्याइएको हो । अर्थराजनीतिसँग सम्बन्धित भएकाले स्थानीयतह पुनर्संरचनासँगै लगाउन थालिएको मेला १५ दिनसम्म कटारी नगरपालिका आफैले लगाउदै आएको छ ।
मेलालाई आकर्षण दिन बाल उद्यान, रोटे पिङ, मौतका कुवा, विभिन्न खेलकुद गतिबिधि र हरेक साँझ विविध साँस्कृतिक कार्यक्रम अन्तर्गत राष्ट्रिय तथा स्थानीय कलाकारहरुले गीत तथा नृत्य प्रस्तुत गर्ने कार्यक्रम रहेको छ ।
