३
२0७८ भाद्र २0 आईतवार
बुद्धिकुमार राई
रामपुर
गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँणले सप्तकोसी कटानको दीर्घकालीन समाधान गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । गएको साता सप्तकोसी फुटेर बेलकातर्फआएको कटानको शनिबार स्थलगत अवलोकन भ्रमणपछि आयोजित सरोकारवालाहरुसँगको छलफलमा मन्त्री खाँणले सो प्रतिबद्धता जनाएका हुन् ।
उदयपुर र सुनसरी भएर बग्ने सप्तकोसीमा आएको बाढीले गत आईतबार बेलका नगरपालिका ८ लाहुरेखोलास्थित जमिन फुटाएर उदयपुतर्फ भँगालो पसेको थियो । बाढी उदयपुरतर्पm पसेर हताहत भएपछि स्थानीयहरुको सुरक्षाका लागि जिल्ला विपद् व्यवस्थापन समितिले गृहमन्त्रालय गुहारेको थियो ।
सो ठाउँको पछिल्लो अवस्था बुझ्न मन्त्री खाँण गृह मन्त्रालयका सचिव टेकनारायण पाण्डे, राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष डा. विश्व पौडेल, सडक विभागमा महानिर्देशक अर्जुन थापा, सिंचाई विभागका उपमहानिर्देशक प्रदिप थापा र राष्ट्रिय विपद् जोखिम तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका प्रमुख कर्याकारी निर्देशक अनिल पोखरेललाई साथमा लिएर भ्रमणमा आएका थिए । प्रमुख जिल्ला अधिकारी तुलसीराम सेंढाईका अनुसार सरोकारवाला निकायका प्रमुख तथा प्रतिनिधिसहित आएका मन्त्री खाँणले बाढीबाट प्रभावित १५ हजार स्थानीयको अवस्थाबारे स्थलगत अवलोकन गरेर छिट्टै उद्धार र दीर्घकालीन समाधानको आश्वासन दिएका थिए ।
कोसी फुटेर पसेको बाढीले बेलका २, ३, ८ र ९ नं. वडाले छोएको कोसी टप्पुक्षेत्र आसपास बसोबास गद्र्रै आएका झण्डै ३ सय घरधुरी स्थानीयलाई बिस्थापित गर्ने खतरा बढेको भन्दै स्थानीयले तत्काल उद्धार र सुरक्षको माग गृहमन्त्री खाँणसमक्ष गरेका थिए । स्थानीयबासीको आग्रह अनुसार छिट्टै सरकारले उचित कदम चाल्ने प्रतिबद्धता भ्रमणपछि आयोजित छलफलमा मन्त्री खाँणले गरेको सिडिओ सेंढाईले बताए ।
नेपाली सेनाको ९ एन ०५३ नं. को हेलिकोप्टर चढेर आएका गृहमन्त्री खाँणले घट्नास्थलको निरीक्षणपछि जनप्रतिनिधि, प्रमुख जिल्ला अधिकारी, सुरक्षा निकाय प्रमुख र स्थानीयबासीसँग सामुहिक छलफल गरेका थिए । प्रदेश प्रहरी प्रमुख, उदयपुर, सप्तरी रसुनसरीका प्रजिअसहित सुरक्षा निकाय प्रमुखहरु र स्थानीय जनप्रतिनिधिको उपस्थितिमा भएको लछफलमा मन्त्री खाँणले कटान र डुबान रोक्न तत्काल सम्बन्धित सरकोकारवालाहरुलाई निर्देशन दिएका थिए ।
स्थानीयहरुले वर्षेनी आउने बाढीबाट बँच्न दीर्घकालीन तटबन्ध बाँध्नुपर्ने माग गरेको विषयमा यथासिघ्र संबोधन गर्ने बताएका थिए । तत्काललाई सुरक्षा र बाढी रोकथाम गर्दै गर्न निर्देशन दिदै उनले थप व्यवस्थापनका लागि सरकारले विस्तृत अध्ययन गरेर उचित कदम चाल्ने आश्वासन दिएका थिए । भ्रमण र छलफलपछि उनी दिउँसो ३ः०० बजे नै सोही हेलिकोप्टरमार्फत राजधानी फर्केको सिडिओ सेंढाईले बताए ।
लाहुरेखोलास्थित फुटेको जमिन भएर कोसीको भँगालो गाउँ छिरेपछि सातादिनयता स्थानीयलाई त्रसित बनाएको छ । उदयपुर र सुनसरीको सीमा भएर बग्ने सप्तकोसीमा आउने बाढीले कटान र डुकानको समस्या निम्त्याउँदा बेलका नगरपालिकाका २, ३, ८ र ९ नं. वडाबासी स्थानीयहरु वर्षेनी पीडित हुँदै आउनुपरेको स्थानीय तीर्थ पराजुलीले बताए ।
जमिन फुटाएर पश्चितर्फ आउन थालेको कोसी भँगालोले उदयपुर र सप्तरीमा जनधनको क्षति हुने उच्च जोखिम बढाएपछि नगर जनप्रतिनिधिले तत्काल उद्धारका लागि प्रशासन, प्रहरी र प्रदेश तथा संघीय सरकार गुहारेको थियो । बाढी आएपछि स्थानीयलाई त्रसित बनाएको बेलका ३ रातापानीका जनक राईले बताए । उनका अनुसार तत्काल खटेको स्थानीय, सहस्त्र प्रहरी, नेपाल प्रहरी र प्राविधिक टोलीले बालुवाको बोरा राखेर कोसीको भँगालो छेक्ने अस्थायी प्रयास गरेका छन् ।
वर्षा कम भएपछि स्वतः मानीको सतह घट्दा खतरा टर्ने भए पनि केही घण्टा वर्षा हुनेबित्तिकै बाढी उर्लेर क्षतिको जोखिम हुने गरेको राईले बताए । त्यहाँको कटानको स्थायी समाधानका लागि दीर्घकालीन योनजाको खाँचो औल्याउँदै स्थानीयले सरकारको ध्यानाकर्षण गराएका छन् । बाढी कटानले बेलकासँगै सप्तरीका पनि थुप्रै स्थानीयतहहरुमा व्यापक क्षति गर्ने अनुमान गरिएको छ । कटान र डुबान गर्ने खतराले स्थानीयमा त्राहीमाम बनाएको उनीहरुको भनाई छ । नगरपालिका केन्द्र बेलका ९ को तल्लो भेगमासमेत कटानले क्षति गर्ने उत्तिकै जोखिम रहेको स्थानीय ललित राईले बताए ।
३–४ दिनसम्म लगातार पानी परेसँगै सप्तकोसी व्यारेजमा पानीको सतह अहिलेसम्मकै सबभन्दा बढी हुन पुगेको थियो । पानीको सतह धेरै बढेपछि कोसी व्यारेजका ५६ ढोकामध्ये ३५ वटा खोल्नु परेको थियो । पानीको सतह बढे पनि भारतले आफुतिर क्षति पुग्नबाट रोक्न आवश्यक्ता अनुसार कोसीका ढोका नखोल्दा नेपालतर्फ डुबान र कटानको व्यापक क्षति गर्ने गरेको छ । ०६५ भदौमा पनि यसरी नै पानीको सतह बढेपछि आवश्यक्ता अनुसार ढोका नखोल्दा कोसी कटान गर्दा २५ हजार जनता प्रभावित भएका थिए भने ५ हजारभन्दा बढीको मृत्यु भएको थियो ।
